U Službenom Glasniku Republike Srpske broj 27 od dana 26.03.2024. godine objavljen je Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o parničnom postupku Republike Srpske.
Ključne izmjene obuhvataju regulisanje pitanja vezanih za postupak povodom porodičnih odnosa, uvođenje elektronske komunikacije sa sudom, propisivanje nadležnosti za sporove u likvidacionim postupcima, tonsko snimanje, postupanje suda prilikom donošenja odluke o ličnosti vještaka, obavezno navođenje faze postupka u koju se predmet vraća u obrazloženju rješenja kojim se prvostepena presuda ukida i slično.
Izmjene možemo pobrojati na sledeći način:
- E-mail korespondecija sa sudom: Prije svega, jedna od većih izmjena uvedenih ovim zakonom jeste upravo uvođenje i regulisanje e-mail korespondencije sa sudom, koje je naravno omogućeno uz određena ograničenja. Tužba i slična pismena, ipak ne mogu biti dostavljena elektronskim putem, dok za ostala pismena, određenim licima se, na osnovu njihovog zahtjeva i odobrenja predsjednika suda, dostava vrši elektronskim putem, i u tom slučaju se ova adresa smatra ekvivalentom adresi prebivališta ili sjedišta. Takođe je propisano da, ukoliko stranka dostavi dokument u elektronskom obliku, danom prijema dokumenta smatra se onaj dan kada je elektronskim putem dokument primljen, odnosno prvi naredni radni dan ukoliko je elektronska pošta u sudu primljena poslije 14.00 časova. Ako sud utvrdi da dostava putem elektronske pošte nije moguća, pismeno se dostavlja na način propisan odredbama ovog zakona o dostavljanju.
- Izdvajanje i regulisanje postupka u sporovima vršenja roditeljskog prava: Sledeća značajnija izmjena je došla kao logična posljedica potrebe da se detaljnije uredi postupak u sporovima vršenja roditeljskog prava, održavanju ličnih odnosa sa dijetetom, sporovima radi utvrđivanja, odnosno osporavanja očinstva i materinstva i sporovima o izdržavanju maloljetne djece ili djece nad kojima je produženo roditeljsko pravo i u bračnim sporovima. Ova potreba se posebno pojavila nakon posljednjih izmjena Porodičnog zakona, jer su mnoga pitanja ostala neregulisana. U vezi sa ovom temom propisano je da u porodičnim sporovima, ako je tužilac dijete, nadležan je pored opšte mjesne nadležnosti i sud na čijem području tužilac ima prebivalište, odnosno boravište. Takođe je naglašena hitnost postupanja u ovakvim postupcima pa je tako propisano da ako je postupak pokrenut tužbom, sud u roku od 15 dana od dana prijema tužbe dostavlja tužbu tuženom na odgovor, a tuženi je dužan da najkasnije u roku od 15 dana od dana prijema tužbe sudu dostavi pismeni odgovor na tužbu. Nakon održanog pripremnog ročišta, ukoliko nije održano odmah nakon pripremnog ročišta, glavna rasprava će se po pravilu održati najkasnije u roku od 15 dana od dana održavanja pripremnog ročišta. Ročište za glavnu raspravu se po pravilu ne može odgoditi na period duži od 15 dana. Još jedna specifičnost koja je uvedena, a koja inače ne važi za sve ostale parnične postupke je ste da u porodičnim i bračnim sporovima sud je ovlašćen da utvrđuje i činjenice koje stranke nisu iznijele, te da izvodi i dokaze koje stranke nisu predložile, pod uslovom da one imaju maloljetnu zajedničku ili usvojenu djecu ili djecu nad kojom je produženo roditeljsko pravo.
- Dokazivanje spornih činjenica u privrednim sporovima: Sledeća izmjena koja je uvedena takođe podrazumijeva da se sve sporne činjenice u privrednim sporovima utvrđuju isključivo putem isprava, što predstavlja jednu vrstu zakonske prednosti ovog sredstva dokazivanja u odnosu na ostala sredstva dokazivanja.
- Obavezno navođenje faze postupka u koju se predmet vraća: Naredna praktična izmjena koja je uvedena jeste obaveza drugostepenog suda da obavezno navede fazu postupka u koju se predmet vraća u obrazloženju rješenja kojim se prvostepena presuda ukida, jer se u praksi nerijetko dešavalo da ovaj dio izostane, što je izazivalo nedoumice među sudom i strankama.
- Tonsko snimanje ročišta: Radi se novoj mogućnosti za parnične stranke, pa je tako propisano da će sud će na zahtjev stranke omogućiti tonsko snimanje glavne rasprave. O tonskom snimanju rješenjem odlučuje sud.
- Propisana nadležnost za sporove u likvidacionom postupku – Obzirom da prethodne odredbe koje regulišu nadležnost nisu uvrstile i likvidacioni postupak, ovime je pitanje nadležnosti pripojeno pravilima koje se odnose na stečaj;
- Postupanje suda prilikom donošenja odluke o ličnosti vještaka– Izmjene u ovom dijelu podrazumijevaju da nakon izjašnjenja protivne stranke sud će uzimajući u obzir prijedloge i primjedbe donijeti odluku o ličnosti vještaka, predmetu i obimu vještačenja. Takođe je uvedene nova odredba koja se odnosi na situacije kada vještak kasni sa izradom nalaza i mišljenja, pa je tako propisano da ako vještak ne dostavi nalaz i mišljenje u ostavljenom roku, sud će, po isteku roka koji strankama ostavi da se o tome pismeno izjasne, ukoliko ne uvaži razloge kašnjenja, odrediti drugog vještaka.
Autor clanka: Nikolina Pilipović
E-mail: [email protected]
