Nedavno izglasan Zakon o samostalnim preduzetnicima Republike Srpske uređuje sva pitanja od značaja za poslovanje preduzetnika poput poslovnih obilježja, registracije, vođenja registra i organizovanja samostalnih preduzetnika. Ovaj zakon će od 01.01.2025. godine zamijeniti postojeći Zakon o zanatsko-preduzetničkoj djelatnosti Republike Srpske, a sa novim zakonom uvode se i brojne novine u ovu oblast:
- Prenos obavljanja djelatnosti na drugo lice. Novi zakon uvodi mogućnost prenosa obavljanja djelatnosti na drugo lice putem notarski obrađenog ugovora o prenosu obavljanja djelatnosti između preduzetnika kao prenosioca i drugog lica kao sticaoca. Izuzetno, kod prenosa obavljanja djelatnosti između preduzetnika i njegovog bračnog i vanbračnog supružnika, bračne, vanbračne i usvojene djece, brata i sestre zaključuje se ugovor za koji nije potrebna notarska obrada. Kako bi prenos djelatnosti proizvodio pravna dejstva neophodno je da registracioni organ donese rješenje o registraciji prenosa obavljanja djelatnosti.
- Nastavak obavljanja djelatnosti nakon smrti preduzetnika. Kao i prethodnim zakonom, novim zakonom predviđena je mogućnost za nasljednike da preuzmu privremeno obavljanje preduzetničke djelatnosti nakon smrti preduzetnika. Privremeno obavljanje djelatnosti može trajati najviše 2 godine. Kako bi nasljednik ostvario ovo pravo, obavezan je predati i zahtjev za registraciju privremenog obavljanja djelatnosti i to u roku od 60 dana od dana smrti preduzetnika. Dakle, novim zakonom skraćen je navedeni rok sa 90 na 60 dana, te je uvedena izmjena u pogledu dokumentacije koja se predaje uz zahtjev: tako, osim izvoda iz matične knjige umrlih za preduzetnika, neophodno je predati i izjavu o nastavku obavljanja djelatnosti, koju potpisuju nasljednici, a čiji potpisi se ovjeravaju od strane notara ili nadležnog organa jedinice lokalne samouprave.
Novi zakon posebno uređuje i trajni nastavak obavljanja djelatnosti u slučaju smrti preduzetnika, te propisuje da lice koje je pravosnažnim rješenjem o nasljeđivanju određeno za nasljednika imovine i prava koja se koriste u poslovanju može trajno nastaviti sa obavljanjem djelatnosti. Zahtjev za trajni nastavak obavljanja djelatnosti podnosi se najkasnije u roku od 2 godine od dana privremenog nastavka obavljanja djelatsnoti. Uz zahtjev je neophodno podnijeti Rješenje o nasljeđivanju, a ukoliko ima više nasljednika imovine, prava i obaveza koja se koriste u poslovanju, potrebno je predati i sporazum nasljednika u kojem se navodi lice koje trajno nastavlja sa obavljanjem djelatnosti.
- Pravilo da se jedno lice može jednom registrovati kao preduzetnik. Odredbom člana 10. stav 2. novog zakona ukinuta je mogućnost da se jedno lice može registrovati kao preduzetnik više puta, te predviđen postupak usklađivanja poslovanja preduzetnika sa više registracija koji se mora sprovesti u roku od 1 godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.
- Tradicionalni zanat. Iako je pojam tradicionalnog zanata u slučaju kojeg se može razlikovati primjena zakonskih odredbi u odnosu na druge preduzetničke djelatnosti postojao i ranije, novi zakon daje novu, proširenu definiciju tradicionalnog zanata. Tradicionalni zanat podrazumijeva poslove izrade i dorade proizvoda pretežno ručnim radom, upotrebom tradicionalnih ili savremenih alata, pod uslovima i na način kojim se čuva i odražava izraz tradicionalnog narodnog stvaralaštva, znanja i vještina. Tradicionalni zanat obuhvata poslove iz oblasti starih i umjetničkih zanata i domaćih radinosti.
- Pomoć u poslovanju. Zakon o zanatsko-preduzetničkoj djelatnosti takođe je predviđao mogućnost da određena lica pruže pomoć preduzetniku u poslovanju bez zasnivanja radnog odnosa i angažovanja izvan radnog odnosa. Krug tih lica odnosio se na bračnog supružnika, djecu i roditelje, usvojenike i usvojioce, pastorčad i lica koja je preduzetnik dužan da izdržava, a koja žive u zajedničkom domaćinstvu. Novim zakonom konkretnije je definisan krug ovih lica. Tako, preduzetniku pomoć u poslovanju bez zasnivanja radnog odnosa mogu pružiti bračni i vanbračni supružnik, djeca, roditelji, braća i sestre, usvojenik, usvojilac i pastorak, ali samo ukoliko su starosti od 15 do 18 godina, redovni učenici srednje škole, odnosno studenti do 26 godine starosti ili korisnici penzije.
- Sezonsko poslovanje. Novi zakon pojam sezonskog poslovanja zamjenjuje pojmom periodičnog poslovanja i produžava maksimalni period periodičnog poslovanja sa 6 na 9 mjeseci godišnje.
- Ukidanje zajedničkog obavljanja djelatnosti. Zbog problema koji su postojali u slučaju prekida poslovanja ukinuta je mogućnost registracije zajedničkog obavljanja djelatnosti. Nakon stupanja na snagu ovog zakona, preduzetniku koji je registrovan za zajedničko obavljanje djelatnosti ne mogu pristupati novi ortaci.
Autor: Jelena Milinkovic
E-mail: [email protected]
