U Federaciji BiH stupio je na snagu novi Zakon o obaveznim osiguranjima u saobraćaju. Isti reguliše pitanja obaveznih osiguranja u saobraćaju te naknadu štete iz osnova obaveznog osiguranja. Jedan od vidova obaveznog osiguranja u saobraćaju jeste i osiguranje vlasnika vozila od odgovornosti za štetu prouzrokovanu trećim licima, odnosno osiguranje od autoodgovornosti a koje osiguranje predstavlja najčešći vid osiguranja na domaćem tržišu.
Ono što je novina u odnosu na raniji Zakon o obaveznim osiguranjima u saobraćaju u Federaciji BiH, kao i u odnosu na trenutno važeći Zakon o obaveznim osiguranjima u saobraćaju Republike Srpske, jeste da se ovim zakonom propisuju Okvirni kriterijumi za utvrđivanje visine odštete u slučaju nastanka štete pokrivene polisom osiguranja od autoodgovornosti.
Shodno zakonskoj regulativi odštetne zahtjeve rješavaju osiguravajuća društva po prethodno podnesenom odštetnom zahtjevu a u skladu sa zaključenim ugovorom o osiguranju i nastalom štetom.
U slučaju da podnosilac odštetnog zahtjeva nije zadovoljan rješenjem o visini štete od strane osiguravajućeg društva, isti ima pravo na prigovor na odluku o zahtjevu, te u konačnici pravo na podnošenje tužbe nadležnom sudu.
U pravilu, visina štete određuje se u skladu sa polisom osiguranja, vrstom i visinom štete te zakonskim propisima. Nije rijetkost da su podnosioci zahtjeva za isplatu štete po polisi osiguranja nezadovoljni odlukom osiguravajućeg društva i da su često prinuđeni da izjavljuju prigovore na odluke, odnosno da sa zahtjevom idu pred sud. Sigurno jedan od razloga koji dovodi do nezadovoljstva odlukom o visini štete, prije svega nematerijalne štete, jeste i činjenica da podnosioci odštetnog zahtjeva ne znaju koji iznos naknade štete jeste realan i na koji iznos novčane naknade u konačnici imaju pravo, odnosno ne postoji jasna i precizna zakonska norma i regulativa koja određuje barem okvirne iznose naknade štete po svakom od osnova.
U takvim situacijama nerijetko se poseže za tužbama u parničnim postupcima radi naknade štete a čime se stvaraju nepotrebni sudski troškovi. Osiguravajućim društvima nikako nije interes da dodatno plaćaju i ove troškove, a što svakako ne treba da izgube iz vida prilikom vansudskog rješavanja odštetnih zahtjeva.
Uvođenjem Okvirnih kriterijuma za utvrđivanje visine odštete, prije svega osiguravajuća društva a kasnije i sudovi u Federaciji BiH, imaju obavezu da iste kriterijume koriste prilikom vansudskog i sudskog rješavanja zahtjeva za naknadu štete.
Navedenim kriterijumima propisani su osnovi po kojima lice ima pravo na naknadu materijalne štete usljed smrti, tjelesne povrede ili oštećenja zdravlja, odnosno propisano je kako se svaki od osnova naknade štete određuje i u kojem obliku i visini se isti nadoknađuje.
U pogledu nematerijalne štete, Okvirni kriterijumi definišu svaki od osnova naknade štete te propisuju visinu naknade štete.
Tako imenovani kriterijumi određuju da se visina naknade za fizičke bolove utvrđuje po danima zavisno od intenziteta bola, te da se za jedan dan jakih bolova ostvaruje pravo na novčanu naknadu od 70,00 KM a za dan pretrpljenih bolova slabog intenziteta novčana naknada iznosi 10,00 KM. U slučaju da povreda nije dovela do umanjenja životne aktivnosti, maksimalni iznos koji se može dobiti po osnovu pretrpljenih fizičkih bolova iznosi 800,00 KM, dok bolovi slabog intenziteta koji su trajali kraće od 3 dana nisu osnov za dosuđivanje novčane naknade.
Na sličan način riješeno je i pitanje novčane naknade po osnovu pretrpljenog straha.
Visina naknade po osnovu umanjenja opšte životne aktivnosti određena je prema procentu umanjenja i u zavisnosti od godina života oštećenog na dan štetnog događaja. U tom smislu, ako je riječ o umanjenju opšte životne aktivnosti do 25% za svakih 1% umanjenja kod lica do 20 godina života naknada će iznositi do 500,00 KM; kod lica od 20 do 35 godina života naknada će iznositi do 450,00 KM; kod lica od 35 do 55 godina života naknada će iznositi do 410,00 KM a ako se radi o licima preko 55 godina života naknada će iznositi do 380,00 KM.
Na ovaj način određene su i naknade za umanjenje životne aktivnosti u okvirima od 25% do 40%, zatim od 40% do 60%, u okviru od 60% do 80% te od 80% do 100% te su za svaku grupu umanjenja određeni maksimalni iznosi novčane naknade po 1% umanjenja.
U zavisnosti od godina života i stepena naruženosti, te da li je ista vrlo uočljiva ili samo uočljiva trećim licima, određeni su iznosi novčane naknade po osnovu naruženosti.
Primjera radi, za naruženost izrazito jakog stepena lice do 20 godina života ima pravo na novčanu naknadu do 9.000,00 KM.
Kada su u pitanju duševni bolovi zbog smrti bliskog srodnika visina istih zavisi od stepena srodstva i priznaje se u iznosima od 20.000,00 KM za slučaj smrti bračnog ili vanbračnog partnera, smrti djeteta, smrti roditelja i smrti roditelja nasciturusu, a do iznosa od 7.000,00 KM u slučajevima gubitka ploda roditeljima i za slučaj smrti brata ili sestre.
U sličnim iznosima određene su i naknade na ime duševne boli zbog naročito teškog invaliditeta bliskog lica. Invaliditet se smatra naročito teškim ako je postotak umanjenja opšte životne aktivnosti kod oštećenog jednak ili veći od 70%.
Donošenjem Okvirnih kriterijuma za utvrđivanje visine odštete Federacija BiH napravila je značajan iskorak u pravcu preciziranja normi koje se odnose na pitanja naknade materijalne štete čiji osnov je u povredi tjelesnog ili psihičkog intengriteta ili smrti određenog lica i same nematerijalne štete.
Autor: Nataša Škrbić, advokat
E-mail: [email protected]
