Hemijska sigurnost je jedan od preduslova za obezbjeđivanje zaštite životne sredine. Dakle, sigurna upotreba hemijskih supstanci je potpuni imperativ, a upravljanje ovim supstancama mora biti strogo kontrolisano, kako bi se u istom mahu obezbjedila njihova maksimalna iskoristivost svih pozitivnih efekata na ekonomski razvoj i kvalitet života, ali i efikasno sprječavanje svih mogućih štetnih uticaja na životnu sredinu i zdravlje ljudi. Osnovna ideja koja stoji iz regulative jeste da upravljanje hemikalijama bude kontrolisano u toku čitavog njihovog procesa, počev od proizvodnje, skladištenja pa do njihove krajnje upotrebe. Ovo je posebno važno jer rizici od neadekvatnog upravljanja hemikalijama mogu biti različiti u zavisnosti od vrste i količine hemikalije, pa samim tim štetni efekti mogu da se jave kako u manjem tako i u velikom obimu.
Generalno govoreći, upravljanje hemikalijama u Bosni i Hercegovini je u nadležnosti entiteta i Brčko distrikta. U Republici Srpskoj za ovu oblast je relevantan Zakon o hemikalijama objavljen u Službenom glasniku Republike Srpske br. 21 od 13. marta 2018. godine, dok je na nivou Federacije Bosne i Hercegovine relevantan istoimeni propis objavljen nešto kasnije, i to u Službenim novinama Federacije Bosne i Hercegovine broj 77 od 23. oktobra 2020. godine.
Ukoliko se osvrnemo na regulativu u Republici Srpskoj, zaključujemo da se ovim zakonom uređuju klasifikacija, obilježavanje i pakovanje hemikalija, zatim bezbjednosno-tehnički list, potom obavljanje djelatnosti sa hemikalijama, Integralni inventar hemikalija, ograničenja i zabrane hemikalija, uslovi za uvoz i izvoz hemikalija, stavljanje deterdženata na tržište, integrisano upravljanje hemikalijama, nadzor i druga pitanja od značaja za bezbjedno upravljanje hemikalijama u Republici Srpskoj. Kao osnovna načela kojima se ovaj zakon rukovodi i na kojima se zasniva jesu načelo predostrožnosti i na načelo bezbjednosti, odnosno da proizvođač, uvoznik ili dalji korisnik treba da obezbijede da se supstance koje proizvode, stavljaju na tržište ili koriste nemaju štetno dejstvo na zdravlje ljudi i životnu sredinu. Dakle, sam zakonodavac naglašava odnos i povezanost hemijskih proizvoda i životne sredine na način da proizvodnja, stavljanje na tržište ili korišćenje hemijskih supstanci ne prelazi tu crvenu granicu, a koja je jasno postavljena kao zaštita zdravlja ljudi i životne sredine.
Takođe, u ovom zakonu se ostvaruju se pretpostavke za sprovođenje Globalno harmonizovanog sistema klasifikacije i obilježavanja hemikalija Ujedinjenih nacija, Roterdamske konvencije o proceduri davanja saglasnosti na osnovu prethodnog obavještenja za određene opasne hemikalije i pesticide u međunarodnoj trgovini. Nadalje, ovaj zakona je usklađen sa Uredbom 1907/2006 Evropskog parlamenta u Savjeta od 18. decembra 2006. Godine o registraciji, evaluaciji i autorizaciji hemikalija.
Bitno je napomenuti da ovaj zakon pokriva širok spektar pitanja koja se odnose na upravljanje hemijskih supstanci, a izuzetno je bitan za ona privredna društva koja se bave djelatnostima koje se odnose na hemijsku industriju, odnosno na ona lica koja se bave proizvodnjom i prometom hemikalija kako bi isti u lancu snabdijevanja obezbedili kvalitetne informacije proizvođača za krajnjeg kupca o opasnostima i mjerama zaštite od hemikalija kroz bezbjednosno-tehnički list, obavljanje djelatnosti hemikalijama, Integralni inventar hemikalija, ograničenja i zabrane hemikalija, uslovi za uvoz i izvoz, njihovo stavljanje u promet i konačno njihovo integrisano upravljanje na teritoriji Republike Srpske.
Pored pomenutom zakona, važno je istaći i Zakonom o biocidima. Isti zakon je donesen 2009. godine, a osnovni cilj je bilo usklađivanje ove oblasti sa Direktivom 98/8/E3 Evropskog parlamenta i Savjeta od 16. februara 1998. godine o stavljanju na tržite biocidnih proizvoda.
Upravo zbog prethodno navedenog, pravilno i adekvatno tumačenje ovih zakona je od izuzetne važnosti kada govorimo o svakodnevnom poslovanju kompanija ovom sektoru industrije. Prilagođavanje poslovanja, ne samo ovim propisima nego i drugim podzakonskim aktima je preduslov koji mora biti adekvatno poštovan, u cilju nesmetanog obavljanja djelatnosti.
Autor teksta Nikolina Zubac
E-mail: [email protected]
