- Šta je to CS3D?
CS3D ili Direktiva o dužnoj pažnji za održivo poslovanje (eng. “The Corporate Sustainability Due Diligence Directive”) predstavlja direktivu usvojenu na nivou Evropske unije donesenu sa ciljem smanjenja negativnih posljedica koje poslovanje može imati na životnu sredinu i ljudska prava.
Ova direktiva propisuje obaveze koje su kompanije dužne ispuniti radi postizanja naprijed pomenutog cilja. Drugim riječima, kompanije na koje se ova direktiva primjenjuje dužne su da prate i analiziraju sopstvene poslovne aktivnosti, kao i elemente “supply chain”-a (lanac snadbijevanja), odnosno dobavljače i njihove efekte na životnu sredinu i ljudska prava. Osim toga, od ovih kompanija očekuju se i da budu proaktivne u postizanju naprijed pomenutog cilja, te preduzmu konkretne korake u pogledu otklanjanja i ublažavanja štetnih posljedica i unapređenja poslovnih praksi radi postizanja pozitivnih rezultata u tom kontekstu.
- Kompanije na koje se odnosi direktiva
Kompanije koje će biti dužne da primjenjuju direktivu su kompanije sa sjedištem u EU koje imaju minimum 1.000 zaposlenih i godišnji obrt preko 450 miliona evra, kao i one sa sjedištem van EU koje imaju godišnji obrt ostvaren u EU u iznosu od 450 miliona evra i više. Na prvi pogled može se zaključiti da polje primjene ove direktive obuhvata relativno mali procenat privrednih subjekata, imajući u vidu da se radi isključivo o velikim preduzećima. Međutim, kada se u obzir uzme obaveza transparentnog izvještavanja o “supply chain-u” koja je propisana ovom direktivom, dolazi se do zaključka da je krug subjekata koji podliježu njenoj primjeni znatno širi. Kako bi ispunile obavezu transparentnog izvještavanja, kompanije na koje se odnosi ova direktiva obratiće se svojim dobavljačima sa zahtjevom za dostavljanje izvještaja o svojim aktivnostima i uticaju na ljudska prava i životnu sredinu, te ako je potrebno, “primorati” ih da prilagode svoje aktivnosti u skladu sa zahtjevima koje postavlja direktiva. Drugim riječima, iako male kompanije nisu neposredno obavezane direktivom, one će morati poštovati njene zahtjeve jer u suprotnom neće moći da ostanu u poslovnim odnosima sa kompanijama na koje se ovaj propis odnosi.
- Efekti CS3D na države van EU
Uprkos tome što se propisi Evropske unije ne odnose na države koje nisu njene članice, njihove odredbe često dospijevaju u pravne tokove tih država na ovaj ili onaj način. Osim što se može očekivati da se u budućnosti pravni okvir država u razvoju prilagodi novim trendovima EU legislative uvođenjem sličnih obaveza na nacionalnom nivou, promjene koje uvodi CS3D mogu dospijeti na nacionalni teren država u razvoju i uopšte država van EU i prije toga na prethodno izložen način. Dakle, ukoliko je kompanija sa sjedištem van EU dio “supply chain”-a kompanije na koju se CS3D neposredno primjenjuje, ona to neće ostati u slučaju da ne prilagodi svoje poslovanje zahtjevima direktive. Ovo je naročito bitno kada se u obzir uzme i to da velike kompanije sa sjedištem u EU često neki od djelova svog proizvodnog procesa izmještaju u države u razvoju upravo radi fleksibilnijih zahtjeva lokalnog zakonodavstva država u razvoju. S toga, značaj ove direktive prevazilazi granice EU jer može doprinijeti afirmaciji i zaštiti ljudskih prava i životne sredine i u zemljama u razvoju.
Autor teksta: Jelena Milinkovic
E-mail: [email protected]
